İnceleme Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Investigation of Theses Published in Turkey on Bibliotherapy in Terms of Various Variables and Therapeutic Use

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 373 - 390, 26.06.2022

Asiye Dursun

https://doi.org/10.47793/hp.1110803

Öz

The method of supporting individuals to maintain their well-being and to cope with the problems or challenging life events with books or appropriate texts is called bibliotherapy. This method, which is used by both mental health professionals and educators to achieve different goals, is also very important in terms of accessibility. In this study, it is aimed to examine the postgraduate theses published in Turkey on bibliotherapy in terms of different variables and to present the studies used for therapeutic purposes in detail. In this context, after the data collection process, 18 graduate theses reached from YÖK Thesis Center in March 2022 were examined in terms of different variables. Eleven theses of bibliotherapy, which were planned in experimental design for therapeutic purposes, were presented in detail. As a result of the research, it was seen that bibliotherapy was studied with a very large sample from childhood to advanced adulthood, generally in the field of psychology and education. In addition, it has been found that the bibliotherapy method used in the theses examined in terms of effectiveness has a significant effect on the independent variables of parental conflict, perfectionism, interpersonal problem solving, empathy, depression and happiness, self-confidence, social emotional learning skills, self-perception, problem solving, perceived stress, religious coping and god imagination. As a result of the research, it can be recommended to carry out dissemination studies in line with the benefits of bibliotherapy.

Anahtar Kelimeler

bibliotherapy therapeutic use of bibliotherapy bibliotherapy research

Kaynakça

  • Acar-Arıcan, S. (2019). Bibliyoterapi tekniğinin özel yetenekli çocukların ebeveynlerinin çocuklarıyla ilgili farkındalık ve ebeveynlik uygulamalarına etkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi.
  • Bal, F. (2018). Bibliyoterapi uygulamasının depresyon üzerindeki̇ etkililiğinin değerlendirilmesi. Journal of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR), 5(24), 1630-1640. http://dx.doi.org/10.26450/jshsr.527
  • Bate, J., & Schuman, A. (2016). The art of medicine. Books do furnish a mind: The art and science of bibliotherapy. The Lancet, 387(10020), 742-743. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(16)00337-8
  • Belen, F. Z. (2014). Manevi danışmanlıkta bibliyoterapi tekniği ve uygulanması [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
  • Briggs, C. A., & Pehrsson, D. E. (2008), Use of bibliotherapy in the treatment of grief and loss: A guide to current counseling practices. Adultspan Journal, 7, 32–42. https://doi.org/10.1002/j.2161-0029.2008.tb00041.x
  • Bulut, S. (2010). Yetişkinlerle yapılan psikolojik danışmada bibliyoterapi (okuma yoluyla sağaltım) yönteminin kullanılması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(33), 46-56.
  • Campbell, L. F., & Smith, T. P. (2003). Integrating self‐help books into psychotherapy. Journal of clinical psychology, 59(2), 177-186. https://doi.org/10.1002/jclp.10140
  • Cho, E. J., & Chang, H. R. (2010). A Study on the Effectiveness of Bibliotherapy Program to Reduce Stress of the Elderly. Journal of the Korean Society for information Management, 27(4), 259-281. https://doi.org/103743/KOSİM.2010.27.4.259
  • Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry and research design. Thousand Oaks: Sage
  • Fanner, D., & Urquhart, C. (2008). Bibliotherapy for mental health service users Part 1: a systematic review. Health Information & Libraries Journal, 25(4), 237-252. https://doi.org/10.1111/j.1471-1842.2008.00821.x
  • Glavin, C. E., & Montgomery, P. (2017). Creative bibliotherapy for post-traumatic stress disorder (PTSD): a systematic review. Journal of Poetry Therapy, 30(2), 95-107. https://doi.org/10.1080/08893675.2017.1266190
  • Gualano, M. R., Bert, F., Martorana, M., Voglino, G., Andriolo, V., Thomas, R., ... & Siliquini, R. (2017). The long-term effects of bibliotherapy in depression treatment: Systematic review of randomized clinical trials. Clinical Psychology Review, 58, 49-58. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2017.09.006
  • İlter, B. (2015). Bibliyoterapi tekniğinin üstün yetenekli çocukların mükemmeliyetçilik düzeylerine etkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
  • Jones, J. L. (2006). A closer look at bibliotherapy. Young Adult Library Services, 5(1), 24-27.
  • Katz, G., & Watt, J. A. (1992). Bibliotherapy: The use of books in psychiatric treatment. The Canadian Journal of Psychiatry, 37(3), 173-178. https://doi.org/10.1177/070674379203700305
  • Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189. https://dergipark.org.tr/tr/pub/susbid/issue/54983/727462
  • Korkmaz, Z. (2021). Şema terapi ve bibliyoterapi temelli psikoeğitim programlarının öğretmenlerin depresyon ve mutluluk düzeyine etkisi açısından karşılaştırılması [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
  • Kurt, T. (2018). Bibliyoterapi yönteminin üstün zekalı ve yetenekli çocukların empati düzeyine etkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi.
  • Leana-Taşcılar, M. Z. (2017). Bibliyoterapi programının üstün zekâlı ve yetenekli̇ öğrencilerin öz saygı düzeylerine etkisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(37), 73-96. https://doi.org/10.31795/baunsobed.645183
  • Marrs, R. W. (1995). A meta‐analysis of bibliotherapy studies. American Journal of Community Psychology, 23(6), 843-870. https://doi.org/10.1007/BF02507018
  • McCullins, D. (2012). Bibliotherapy: Historical and research perspectives. Journal of Poetry Therapy, 25(1), 23-38. https://doi.org/10.1080/08893675.2012.654944
  • Montgomery, P., & Maunders, K. (2015). The effectiveness of creative bibliotherapy for internalizing, externalizing, and prosocial behaviors in children: A systematic review. Children and Youth Services Review, 55, 37-47. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2015.05.010
  • Öncü, H. (2012). Bibliyoterapi Yönteminin Okullarda Psikolojik Danişma ve Rehberlik Amaciyla Kullanilmasi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 161(161), 147-170. https://dergipark.org.tr/en/pub/tsadergisi/issue/21485/230297
  • Öner, U. (2007). Bibliyoterapi. Çankaya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Journal of Arts and Sciences, 7, 133-150.
  • Öner, U., & Yeşilyaprak, B. (2006). Bibliyoterapi: Psikolojik Danışma ve Rehberlik Programlarında Çocuk Edebiyatından Yararlanma. II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu Bildiriler Kitabı (Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi), Yayın No: 203, Ankara, s: 559-565
  • Özan, G. B. (2017). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve özel öğrenme güçlüğü olan 9-12 yaş aralığındaki çocuklarda bibliyoterapi kullanımının kişilerarası sorun çözme becerilerine etkisinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Ticaret Üniversitesi.
  • Özdengül, F. (2010). Rumi ve aşkın terapi I. (2. Baskı). Konya: Bahçıvanlar Basım.
  • Pardeck, J. T. (1994). Bibliotherapy: an innovative approach for helping children. Contemporary Education, 65(4), 191.
  • Peterkin, A., & Grewal, S. (2017). Bibliotherapy: The therapeutic use of fiction and poetry in mental health. International Journal of Person Centered Medicine, 7(3), 175-181. https://doi.org/10.5750/ijpcm.v7i3.648
  • Philpot, J. G., (1997). Bibliotherapy for Classroom Use. Incentive Publications,Inc.Nasshville, Tennessee.
  • Rizza, M. (1997). A parent's guide to helping children: Using bibliotherapy at home. Retrieved. Erişim tarihi: 23.03.2022. Erişim adresi: https://nrcgt.uconn.edu/newsletters/winter972/
  • Semerci, Ü. (2018). Mesnevi ve bibliyoterapi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hitit Üniversitesi.
  • Stamps, L. S. (2003). Bibliotherapy: How Books Can Help Students Cope With Concerns and Conflict. Delta Kappa Gamma Bulletin, 70(1), 25-29.
  • Sturn, B. W. (2003). Reader’s advisory and bibliotherapy: Helping and healing. Journal of Educational Media ana Library Sciences, 41(2), 171-179.
  • Şahin, G. (2019). Bibliyoterapiye dayalı okuma programının benlik algısı ve eleştirel okuma düzeyine etkisi [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
  • Tarhan, N. (2017). Mesnevi Terapi (13. Baskı). İstanbul: Timaş.
  • Taş, H. (2019). Bibliyoterapi tekniğinin üstün zekâlı/yetenekli öğrencilerin okumaya yönelik tutum ve problem çözme becerisine etkisi [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
  • Uyar, F. N. (2020). 5-6 yaş grubu çocuklarda bibliyoterapinin özgüven ve kişiler arası problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
  • van Lankveld, J. J., van de Wetering, F. T., Wylie, K., & Scholten, R. J. (2021). Bibliotherapy for sexual dysfunctions: A systematic review and meta-analysis. The Journal of Sexual Medicine, 18(3), 582-614. https://doi.org/10.1016/j.jsxm.2020.12.009
  • Yeşilyaprak, B. (2008). Bibliyoterapi: Okuma ile sağaltım. Çoluk Çocuk, 82, 20-22.
  • Yılmaz, B. (2002). Bibliyoterapinin aileleriyle çatışma işinde olan gençlerin çatışma düzeylerine etkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
  • Yiğit-Tekel, K. (2021). Bibliyoterapi temelli önleyici grup rehberlik programının özel yetenekli öğrencilerin sosyal duygusal öğrenme becerilerine etkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Biruni Üniversitesi.

Bibliyoterapi Konusunda Türkiye’de Yayınlanan Tezlerin Çeşitli Değişkenler ve Terapötik Kullanım Açısından İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 373 - 390, 26.06.2022

Asiye Dursun

https://doi.org/10.47793/hp.1110803

Öz

Bireylerin iyilik halini sürdürmelerini, karşılaştıkları problemler veya zorlayıcı yaşam olayları ile baş etmelerini kitaplarla ya da uygun metinlerle destekleme yöntemi bibliyoterapi olarak adlandırılmaktadır. Hem ruh sağlığı uzmanlarının hem de eğitimcilerin farklı amaçlara ulaşmada faydalandıkları bu yöntem ulaşılabilirlik ve pratiklik açısıdan da oldukça önemlidir. Bu araştırmada Türkiye’de bibliyoterapi konusunda yayınlanan lisansüstü tezlerin farklı değişkenler açısından incelenmesi ve etkililiği incelenen deneysel çalışmaların ayrıntılı sunulması amaçlanmaktadır. Bu bağlamda veri toplama sürecinde 2022 yılı Mart ayında Yök Tez Merkezinden ulaşılan18 lisansüstü tez farklı değişkenler açısından incelenmiştir. Bibliyoterapinin terapötik amaçla deneysel desende planlandığı 11 tez ise ayrıntılı şekilde sunulmuştur. Araştırma sonucunda bibliyoterapinin çocukluktan ileri yetişkinliğe çok geniş bir örneklemle, genellikle psikoloji ile eğitim-öğretim alanında çalışıldığı görülmüştür. Ayrıca etkililik açısından incelenen tezlerde kullanılan bibliyoterapi yönteminin ana baba çatışması, mükemmeliyetçilik, kişiler arası sorun çözme, empati, depresyon ve mutluluk, özgüven, sosyal duygusal öğrenme becerileri, benlik algısı, problem çözme, algılanan stres, dini başa çıkma ve Allah tasavvuru bağımsız değişkenleri üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda bibliyoterapinin faydaları doğrultusunda yaygınlaştırma çalışmalarının gerçekleştirilmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

bibliyoterapi bibliyoterapinin terapötik kullanımı bibliyoterapi araştırmaları

Kaynakça

  • Acar-Arıcan, S. (2019). Bibliyoterapi tekniğinin özel yetenekli çocukların ebeveynlerinin çocuklarıyla ilgili farkındalık ve ebeveynlik uygulamalarına etkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi.
  • Bal, F. (2018). Bibliyoterapi uygulamasının depresyon üzerindeki̇ etkililiğinin değerlendirilmesi. Journal of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR), 5(24), 1630-1640. http://dx.doi.org/10.26450/jshsr.527
  • Bate, J., & Schuman, A. (2016). The art of medicine. Books do furnish a mind: The art and science of bibliotherapy. The Lancet, 387(10020), 742-743. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(16)00337-8
  • Belen, F. Z. (2014). Manevi danışmanlıkta bibliyoterapi tekniği ve uygulanması [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
  • Briggs, C. A., & Pehrsson, D. E. (2008), Use of bibliotherapy in the treatment of grief and loss: A guide to current counseling practices. Adultspan Journal, 7, 32–42. https://doi.org/10.1002/j.2161-0029.2008.tb00041.x
  • Bulut, S. (2010). Yetişkinlerle yapılan psikolojik danışmada bibliyoterapi (okuma yoluyla sağaltım) yönteminin kullanılması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(33), 46-56.
  • Campbell, L. F., & Smith, T. P. (2003). Integrating self‐help books into psychotherapy. Journal of clinical psychology, 59(2), 177-186. https://doi.org/10.1002/jclp.10140
  • Cho, E. J., & Chang, H. R. (2010). A Study on the Effectiveness of Bibliotherapy Program to Reduce Stress of the Elderly. Journal of the Korean Society for information Management, 27(4), 259-281. https://doi.org/103743/KOSİM.2010.27.4.259
  • Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry and research design. Thousand Oaks: Sage
  • Fanner, D., & Urquhart, C. (2008). Bibliotherapy for mental health service users Part 1: a systematic review. Health Information & Libraries Journal, 25(4), 237-252. https://doi.org/10.1111/j.1471-1842.2008.00821.x
  • Glavin, C. E., & Montgomery, P. (2017). Creative bibliotherapy for post-traumatic stress disorder (PTSD): a systematic review. Journal of Poetry Therapy, 30(2), 95-107. https://doi.org/10.1080/08893675.2017.1266190
  • Gualano, M. R., Bert, F., Martorana, M., Voglino, G., Andriolo, V., Thomas, R., ... & Siliquini, R. (2017). The long-term effects of bibliotherapy in depression treatment: Systematic review of randomized clinical trials. Clinical Psychology Review, 58, 49-58. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2017.09.006
  • İlter, B. (2015). Bibliyoterapi tekniğinin üstün yetenekli çocukların mükemmeliyetçilik düzeylerine etkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
  • Jones, J. L. (2006). A closer look at bibliotherapy. Young Adult Library Services, 5(1), 24-27.
  • Katz, G., & Watt, J. A. (1992). Bibliotherapy: The use of books in psychiatric treatment. The Canadian Journal of Psychiatry, 37(3), 173-178. https://doi.org/10.1177/070674379203700305
  • Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189. https://dergipark.org.tr/tr/pub/susbid/issue/54983/727462
  • Korkmaz, Z. (2021). Şema terapi ve bibliyoterapi temelli psikoeğitim programlarının öğretmenlerin depresyon ve mutluluk düzeyine etkisi açısından karşılaştırılması [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
  • Kurt, T. (2018). Bibliyoterapi yönteminin üstün zekalı ve yetenekli çocukların empati düzeyine etkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi.
  • Leana-Taşcılar, M. Z. (2017). Bibliyoterapi programının üstün zekâlı ve yetenekli̇ öğrencilerin öz saygı düzeylerine etkisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(37), 73-96. https://doi.org/10.31795/baunsobed.645183
  • Marrs, R. W. (1995). A meta‐analysis of bibliotherapy studies. American Journal of Community Psychology, 23(6), 843-870. https://doi.org/10.1007/BF02507018
  • McCullins, D. (2012). Bibliotherapy: Historical and research perspectives. Journal of Poetry Therapy, 25(1), 23-38. https://doi.org/10.1080/08893675.2012.654944
  • Montgomery, P., & Maunders, K. (2015). The effectiveness of creative bibliotherapy for internalizing, externalizing, and prosocial behaviors in children: A systematic review. Children and Youth Services Review, 55, 37-47. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2015.05.010
  • Öncü, H. (2012). Bibliyoterapi Yönteminin Okullarda Psikolojik Danişma ve Rehberlik Amaciyla Kullanilmasi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 161(161), 147-170. https://dergipark.org.tr/en/pub/tsadergisi/issue/21485/230297
  • Öner, U. (2007). Bibliyoterapi. Çankaya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Journal of Arts and Sciences, 7, 133-150.
  • Öner, U., & Yeşilyaprak, B. (2006). Bibliyoterapi: Psikolojik Danışma ve Rehberlik Programlarında Çocuk Edebiyatından Yararlanma. II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu Bildiriler Kitabı (Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi), Yayın No: 203, Ankara, s: 559-565
  • Özan, G. B. (2017). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve özel öğrenme güçlüğü olan 9-12 yaş aralığındaki çocuklarda bibliyoterapi kullanımının kişilerarası sorun çözme becerilerine etkisinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Ticaret Üniversitesi.
  • Özdengül, F. (2010). Rumi ve aşkın terapi I. (2. Baskı). Konya: Bahçıvanlar Basım.
  • Pardeck, J. T. (1994). Bibliotherapy: an innovative approach for helping children. Contemporary Education, 65(4), 191.
  • Peterkin, A., & Grewal, S. (2017). Bibliotherapy: The therapeutic use of fiction and poetry in mental health. International Journal of Person Centered Medicine, 7(3), 175-181. https://doi.org/10.5750/ijpcm.v7i3.648
  • Philpot, J. G., (1997). Bibliotherapy for Classroom Use. Incentive Publications,Inc.Nasshville, Tennessee.
  • Rizza, M. (1997). A parent's guide to helping children: Using bibliotherapy at home. Retrieved. Erişim tarihi: 23.03.2022. Erişim adresi: https://nrcgt.uconn.edu/newsletters/winter972/
  • Semerci, Ü. (2018). Mesnevi ve bibliyoterapi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hitit Üniversitesi.
  • Stamps, L. S. (2003). Bibliotherapy: How Books Can Help Students Cope With Concerns and Conflict. Delta Kappa Gamma Bulletin, 70(1), 25-29.
  • Sturn, B. W. (2003). Reader’s advisory and bibliotherapy: Helping and healing. Journal of Educational Media ana Library Sciences, 41(2), 171-179.
  • Şahin, G. (2019). Bibliyoterapiye dayalı okuma programının benlik algısı ve eleştirel okuma düzeyine etkisi [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
  • Tarhan, N. (2017). Mesnevi Terapi (13. Baskı). İstanbul: Timaş.
  • Taş, H. (2019). Bibliyoterapi tekniğinin üstün zekâlı/yetenekli öğrencilerin okumaya yönelik tutum ve problem çözme becerisine etkisi [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
  • Uyar, F. N. (2020). 5-6 yaş grubu çocuklarda bibliyoterapinin özgüven ve kişiler arası problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
  • van Lankveld, J. J., van de Wetering, F. T., Wylie, K., & Scholten, R. J. (2021). Bibliotherapy for sexual dysfunctions: A systematic review and meta-analysis. The Journal of Sexual Medicine, 18(3), 582-614. https://doi.org/10.1016/j.jsxm.2020.12.009
  • Yeşilyaprak, B. (2008). Bibliyoterapi: Okuma ile sağaltım. Çoluk Çocuk, 82, 20-22.
  • Yılmaz, B. (2002). Bibliyoterapinin aileleriyle çatışma işinde olan gençlerin çatışma düzeylerine etkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
  • Yiğit-Tekel, K. (2021). Bibliyoterapi temelli önleyici grup rehberlik programının özel yetenekli öğrencilerin sosyal duygusal öğrenme becerilerine etkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Biruni Üniversitesi.
Toplam 42 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Test, Ölçme ve Psikometri
Bölüm Derleme
Yazarlar

Asiye Dursun 0000-0002-4033-0034

Yayımlanma Tarihi 26 Haziran 2022
Gönderilme Tarihi 29 Nisan 2022
Yayımlandığı Sayı Yıl 2022 Cilt: 4 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Dursun, A. (2022). Bibliyoterapi Konusunda Türkiye’de Yayınlanan Tezlerin Çeşitli Değişkenler ve Terapötik Kullanım Açısından İncelenmesi. Humanistic Perspective, 4(2), 373-390. https://doi.org/10.47793/hp.1110803
 Kapak Resmi İndir

Humanistic Perspective - 2019

DergiPark Web : https://dergipark.org.tr/tr/pub/hp | E-posta: hpeditorluk@gmail.com