Ebul Cezmi Hıfzî’nin Pırlanta Kitap - Kızlar İçin İlk Kıraat - Adlı Eserinin Biçim ve İçerik Açısından İncelenmesi
Öz
Bu çalışmanın temel amacı Ebul Cezmi Hıfzî tarafından 1328/1912-13 yıllarında yayımlanan Pırlanta Kitap- Kızlar İçin İlk Kıraat- adlı eseri biçim ve içerik açısından incelemektir. Çalışma, nitel araştırma tekniklerinden doküman analizi yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma materyalini Ebul Cezmi Hıfzî tarafından 1328/1912-13 yıllarında yayımlanan, Pırlanta Kitap - Kızlar İçin İlk Kıraat kitabı oluşturmaktadır. Araştırma sonucunda incelenen eserin kapak kısmında genel bilgilere yer verildiği, iç kapakta birinci sınıf kız çocuklarının ilgisini çekecek bir görsel yer aldığı tespit edilmiştir. İlgili eserin görselaçıdan zengin olduğu, metin içeriğin yansıtıcı özel görsellere yer verildiği, kimi metinlerde ise metnin amacına yönelik fotoğraflara yer verildiği tespit edilmiştir. Ayrıca incelenen eserde yirmi sekiz hikâye edici, on iki bilgi verici, iki şiir olmak üzere kırk iki metin kullanıldığı; metinlerde doğa ve evren, erdemler, çocuk dünyası, birey ve toplum, kişisel gelişim, millî kültürümüz, zaman ve mekân, vatandaşlık, milli mücadele ve Atatürk, okuma kültürü, iletişim, sağlık ve spor temalarının işlendiği bulgulanmıştır. Kıraat kitabında sesli, tahmin ederek, görsel okuma ve metinler arası ilişkilendirme okuma yöntemlerine yer verildiği, öğrencilerin kıraat becerisinin yanı sıra konuşma ve yazma becerilerine yönelik etkinliklere de yer verildiği tespit edilmiştir. Genel itibariyle ilgili eserde çocukların alfabeyi öğrendikten sonra, manasını kolayca anlayabilecekleri metinlerle okumaya alışmasını sağlamak, bu arada okuma sevgisini geliştirmek, çocuklara gerekli olan bilgilerle birlikte onları ahlaken güzel birey olmalarını sağlayacak fikirler verilmeye çalışıldığı tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
kıraat kitabı okuma metin türü tema pırlanta kitap - kızlar için ilk kıraat
Kaynakça
- Ayhan, Y. (2010). İlköğretim 5. sınıf Türkçe ders kitabı resimlemelerinin biçim ve içerik açısından 11 yaş grubuna uygunluğu ve aynı yaş grubu öğrencilerin yaptığı resimlemelerle karşılaştırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Babayiğit, Ö. ve Ökten, B. (2016). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin dinlediğini anlama becerilerinin incelenmesi. International Journal Of Education Technology and Scientific Researches, 1(1), 1-12.
- Baş, B. ve Yıldız, F. İ. (2014). İlkokul Türkçe ders kitaplarının resim-metin ilişkisi açısından öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(28), 139-151.
- Bulut, M. (2012). M. Fuad Köprülü’nün “Milli Kıraat” adlı Türkçe-edebiyat ders kitabının Türkçe ve Türk dili ve edebiyatı öğretimi açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Entitüsü, Erzurum.
- Can, F. ve Koç, R. (2022). Türkçe Öğretimi ders kitapları ve Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi üzerine araştırmalar. E. Yağmur-Şahin (Ed.), Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerde bulunan yazım ve noktalama yanlışları üzerine bir inceleme İçinde (s.85-105.). Çanakkale: Paradigma Yayınları.
- Demirel, Ş., Kökçü, Y. ve Akbaba, R. S. (2018). 5. sınıf Türkçe ders kitabının resim-metin ilişkisi açısından incelenmesi. Adıyaman University Journal of Educational Sciences, 8 (2), 224-243.
- Diakidoy, I. A. N., Stylianou, P., Karefillidou, C., & Papageorgıou, P. (2005) The relationship between listening and reading comprehension of different types of text at increasing grade levels. Reading Pyschology, 26(1), 55-80.
- Durukan, E. (2011). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi. Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 209-216.
- Ediş, S. (2000). İlköğretim altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarında resimleme-metin ilişkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Ercantürk, O.K. (2015). Türkçe ders kitaplarındaki yazılı metinler ile metin görsellerinin uyumu. Turkish Studies, 10(3), 427-454.
- Ertok Atmaca, Anıl. (2006). İlköğretim ders kitaplarında görsel tasarım ve resimleme. Milli Eğitim Dergisi, 171, 318-328.
- Göçer, A. (2010). Türkçe öğretiminde çok uyaranlı bir öğrenme ortamı oluşturmak için seçkin edebî ürünlerden yararlanma. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27, 341-369.
- Gökçe, B. (2012). 1925 yılında yayımlanan “Küçük Mektebliye: Yeni Millî Kırâ‟at” kitabının incelenmesi ve değerlendirilmesi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(1), 1-39.
- Güleç, İ. ve Demirtaş, T. (2012). İlköğretim 8. sınıf ana dili ders kitapları üzerine karşılaştırmalı bir çalışma: Türkiye-Amerika Birleşik Devletleri örneği. SAÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(1), 74-91.
- Haznedar, B.(2021). İki dillilik ve çok dillilik. Ankara: Anı Yayıncılık.
- İbe Akcan, P. (2014). Türkçe öğretiminde sözcük etkinlikleri: ilköğretim 1.-5. sınıf düzeyinde alıştırmalara ilişkin bir çözümleme. Dil ve Edebiyat Dergisi, 11(2), 43-67.
- İşcan, A. ve Cımbız, A. T. (2018). Ortaokul 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki resimlerin metinlerle uyum düzeyinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 250-272.
- Karadağ, Ö. (2005). İlköğretim birinci kademe öğrencilerinin kelime hazinesi üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Karadağ, Ö. ve Kurudayıoğlu, M. (2010). 2005 Türkçe programına göre hazırlanmış ilköğretim birinci kademe Türkçe ders kitaplarının kelime hazinesi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 423-436.
- Karagöl, E. ve Tarakcı, R. (2019). Söz varlığı öğretimi açısından ortaokul Türkçe ders kitapları. Milli Eğitim Dergisi, 48(222), 149-171.
- Kaya, M. (2020). Okumanın unsurları (Ed. M. Kaya ve M.N. Kardaş) Okuma eğitimi içinde (ss. 27-48). Pegem Akademi.
- Kaya, M. ve Çiftçi, Ö. (2020). Teachers and Students’ Evaluation of Listening Texts in Turkish Textbooks. International Journal of Education & Literacy Studies, 8(1), 84-94.
- Kaya, M. ve Kardaş, M. N. (2019). Türkçe öğretmenleri ile Türkçe öğretmeni adaylarının Türkçe ders kitaplarındaki metinlerle ilgili görüşleri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 323-342.
- Kayman, F. ve Kaya, M. (2021). Ortaokul öğrencilerinin Türkçe dersi için yaptıkları ders dışı faaliyetlere ilişkin görüşleri üzerine bir inceleme. Muş Alparslan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-16.
- Koç, Z. (2018). 1928 yılında yayımlanan kız ve erkek çocuklara kıraat kitabı ile 2016-2017 Türkçe ders kitabındaki metinlerin tema ve metin türleri yönünden karşılaştırılması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
- Kodan, H. ve Bozdemir, H. (2016). İlköğretim 4. sınıf öğrencilerinin dinlediklerini anlama düzeyinin belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 15-27.
- Kolaç, E. (2003). İlköğretim dördüncü sınıf Türkçe ders kitaplarının öğretmen görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 105-137.
- Kolaç, E. (2009). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin tür açısından değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 594-626.
- Maden, A. (2020). İlkokul Türkçe ders kitaplarının söz varlığını zenginleştirme açısından incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(76), 1631-1650.
- MEB. (2019). Türkçe dersi öğretim programı (1-8. sınıflar). MEB.
- Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma. (Çev. Selahattin Turan). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Payza, T. (2015). Ortaokul 5. Sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
- Pilav, S.; Oğuz, M. M. (2013). Türkçe ders kitaplarında yer alan metin türleri üzerine bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 16-30.
- Sever, S. (2013). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Singer, M., Harkness, D., & Stewart, S. T. (1997). Constructing inferences in expository text comprehension. Discourse Processes, 24, 199-228.
- Şahbaz, N. K. (2005). Tanzimat’tan Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar (1839-1928) Türkiye’de ilkokuma yazma öğretimi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Tanrıkulu, M. (2015) Ahmet Cevat Emre’nin Türkçe kıraat kitabının değerler eğitimi açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
- Tutsak, S. ve Batur, Z. (2011). Cumhuriyetten günümüze Türk eğitim sisteminde ders kitabı: iki örneğin karşılaştırılması. Turkish Studies, 63, 355-389.
- Türkben, T. (2019). Türkçe ders kitaplarındaki metin resimlerinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 650-672.
- Zorbaz, K.Z. ve Özçakmak, H. (2015) Ma’lûmât-i İbtidâiyye ve Nesâyih-i Nâfia kitabının çeşitli açılardan incelenmesi. Tarih Okulu Dergisi, 131-193.
- Yıldırım, A., Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
- Yıldız, D., Altun, K., Ceran, D., Dağ, A. ve Özgül, E. (2019). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinler üzerine bir inceleme. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 7(4), 439-460.
- Yıldız, N. ve Çeçen, M. A. (2015). Dinleme kaynağının altıncı sınıf öğrencilerinin dinlediğini anlama becerilerine etkisi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 15, 120-133.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 1 Ağustos 2023 |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Ağustos 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 19 Nisan 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023Cilt: 8 Sayı: 1 |
IHEAD'ın son sayısının (Cilt 9-Sayı 1) yayımlandığını bildirmekten mutluluk duymaktayız. Sayının yayımlanmasında emeği geçen editör kurulu üyelerine, hakemlere ve yazarlara değerli katkılarından dolayı özel teşekkürlerimizi sunarız. Ayrıca, IHEAD'ın gelecek sayısını (Cilt 9-Sayı 2) Aralık 2024 itibariyle yayımlamayı planlamaktayız. Ocak 2024 itibariyle dergimize Türkçe makalelerin yanı sıra İngilizce makaleler de kabul etmekteyiz. Eğitimle ile ilgili makalelerinizi değerlendirmekten büyük bir memnuniyet duyacağımızı bildirir katkılarınız için şimdiden teşekkür ederiz.
Editör Kurulu
